Efektet anësore në lëkurë nga kimioterapia

Efektet anësore ne lëkurë si pasojë e trajtimit me kimioterapi janë të shpeshta në pothuajse të gjitha llojet e kancerit. Duke qenë se janë në sipërfaqe, të dukshme për të gjithë, ato jo vetëm që sjellin shqetësim fizik, por në të njëjtën kohë mbartin dhe stigmë. Me shitmin e opsioneve terapetutike, edhe këto efekte anësore po kthehen në më shumë komplekse dhe më të vështira për t`u trajtuar nga klinicistët, ndaj një rëndësi e vecantë duhet t`i kushtohet edhe masave profilaktike për të reduktuar incidencën dhe ashpërsinë e simptomave. Por mbi të gjitha, menaxhimi adekuat i këtyre efekteve anësore do të shmangte ndërprjen e trajtimit sistemik për kancer.

Çfarë është reaksioni në lëkurë?

Reaksionet e lëkurës janë shumë të shpeshta. Të gjitha barnat mund të shkaktojnë një reaksion në lëkurë të një grade ose një tjetër. Disa reaksione janë shumë të lehta, ndërkohë që reaksione të tjera mund të jenë edhe jetë-kërcënuese.

Reaksionet në lëkurë mund të jenë të pavarura nga doza dhe ndonjëherë mund të persistojnë gjatë edhe pas ndërprerjes së medikamentit. Është e rëndësishme që reaksionet alergjike të identifikohen siç duhet, pasi ekspozimi ndaj tyre në të ardhmen mund të shkaktojë reaksione edhe më të rënda në lëkurë. Ndërsa reaksionet toksike në lëkurë janë të varura nga doza e medikamentit dhe eliminohen sapo medikamenit të ndërpritet.

Skuqja e lëkurës

Sipas Shoqatës Amerikane të Onkologjisë, skuqja lëkurës është një efekt anësor i shpeshtë i kimioterapisë. Zakonisht shfaqet pak javë pas fillimit të trajtimit. Mund të shfaqet në:

Skalp
Fytyrë
Qafë
Kraharor
Shpinë

Por edhe pse më rrallë, çdo zonë e trupit mund të preket nga skuqja gjatë kimioterapisë, e cila mund të shoqërohet me dhimbje, kruarje ose djegie. Këto lloj reaksionesh në lëkurë nuk konsiderohen alergjike, përvec rasteve kur shfaqen papritmas. Alergjia ndaj kimioterapisë mund të shkaktojë ndjesi djegie në lëkurë si dhe mund të shfaqet në formën e urtikaries.

Ndër barnat më të shpeshta që shkaktojnë skuqje të lëkurës janë:

Gefitinib
Cetuximab
Skema ABVD (Adriamycin-Bleomycin-Vinblastine-Dacarbazine)
Skema Paclitaxel-Carboplatin

Për menaxhimin e këtij efekti anësor onkologu mund t`ju përshkruaj trajtime topikal por cili që në disa raste mund të jetë me antibiotik topik ose oral, ndërsa atë çka mund të bëni ju personalisht është:

Lani lëkurën me ujë të vakët
Mbajeni lëkurën të thatë
Përdorni krem zbutës dhe hidratues (me rekomandim të mjekut)
Mbrojeni zonën e irrituar nga i ftohëti dhe i nxehti
Shmangni ekspozimin në diell
Mbroni lëkurën nga dielli duke përdorur krem me faktor mbrojtës SPF 30+

Sindroma këmbë-duar

Kimioterapia mund të shkaktojë sindromën këmbë-duar. Simptomat përfshijnë:

Djegie
Kruarje
Mpirje
Ënjtje
Lëkurë sensitive
Skuqje
Inflamacion (të ngjashëm me djegiet e diellit)

Në rastet më të agravuara simptomat mund të jenë:

Ulçer
Dhimbje
Vështirësi në ecje ose në përdorim të duarve
Plagë që nuk shërohen
Çarje dhe rrjepje të lëkurës

Barnat që më shpesh e shkaktojnë këtë sindrom janë:

Doxorubicina
F-Fluorouracyl
Capecitabina

Simptomat shpesh persistojnë pavarësisht trajtimit, por mund të zhduken 14-28 ditë pas ndërprerjes së trajtimit me kimioterapi.

Ato çka mund të bëni në shtëpi për të lehtësuar simptomat janë:

Kompresa të ftohëta
Të mbani lartë duart dhe këmbët
Të mbani lëkurën e thatë
Hidratoni lëkurën
Mbani këpucë të mirë ventiluara
Shmangni detergjentët në kontakt me lëkurën
Përdorni krem me urea 10% (me rekomandimin e mjekut)
Për dhimbjen mund të merrni Paracetamol (me rekomandimin e mjekut)

Onkologu mund t`ju rekomandojë gjithashtu:

Viataminë B6 orale ose topikale, ose pyridoxine
Kortikosteroide oralë ose topikal
Vitaminë E topikale

Kruarje

Instituti Nacional i Kancerit thekson se kimioterapia mund të shkatojë tharje të lëkurës dhe kruarje. Për këtë arsye, onkologu mund t`ju rekomandojë përdorimin e kremave ose locioneve për të mbajtur lëkurën të hidratuar dhe të butë.

Për të lehtësuar këtë efekt anësor, duhet të:

Shmangni produktet që përmbajnë fragranca ose alkool
Bëni dush ose banja me ujë të vakët
Përdorni vaj për bebe në lëkurë

Është e rëndësishmë të theksohet se lëkura e irrituar mund të infektohet. Për këtë arsye rekomandohet që produktet që përdoren në lëkurë të jenë gjithmonë me rekomandimin e mjekut.

Sensitiviteti ndaj dritës

Kimioterapia mund të shkaktojë hipersensitivitet ndaj dritës. Kjo mund të shkaktojë djegie dhe skuqje nga dielli. Ndër barnat që shkaktojnë më shpesh fotosensitivitet janë:

5-Fluorouracyl
Methotraxate
Dacarbazine

Në mënyrë që të mbrohet lëkura duhet:

Përdorur krem me faktor mbrojtës për lëkurën dhe buzët (SPF 30+)
Veshur me rroba me mëngë të gjata
Veshur me kapele kur jeni të ekspozuar në diell

Ulçer

Kimioterapia mund të shkaktojë ulcer të gojës, ndërsa rrezatimi mund të shkaktojë ulcer të lëkurës në zonën ku është bërë rrezatimi.

Ndërprerja e mjekimit me kimioterapi mund të ndihmojë shërimin e ulcerave por kjo kërkon rreth 2-4 javë.

Ulçerat e gojës janë veçanërisht problematike pasi mund të shkaktojnë dehidratim dhe humbje në peshë për shkak të vështirësisë që shkaktojnë në ushqyerje.

Për të lehtësuar simptomat e ulcerës në gojë duhet të:

Përdorni një furcë të butë për pastrimin e dhëmbëve
Shplani gojën me ujë dhe sodë buke
Përdorni shpëlarës të gojës me veti antiseptike dhe antifungale

Trajtimi mjekësor mund të përfshijë përdormin e:

Pektinës topikale
Antiacidëve oralë
Maltodextrinës
Solucioneve anestetike topikale

Përmbledhje

Para fillimit të kimioterapisë, duhet të keni njohuri mbi efektet e mundshme anësore. Çdo preparat kimioterapie mund të shkaktojë efekte anësore ose ndryshime në lëkurë.
Në varësi të llojit të lëkurës, mjeku do ju rekomandojë trajtime të ndryshme, por ndonjëherë e vetmja zgjidhje për eliminim e efekteve anësore është ndërprerja e trajtimit me kimioterapi. Ky është një vendim që e merrni bashkarisht me onkologun tuaj.