Trajtimi i kancerit të prostatës varet nga disa faktorë si madhësia e tumorit, përhapja dhe risku për rikthim të sëmundjes, mosha, sëmundjet bashkëshoqëruese dhe preferencat e pacientit.

• Për kancerin e lokalizuar brenda prostatës trajtimi perfshin kirurgji, radioterapi ose mbikqyrje aktive.
• Për kancerin e përhapur jashte prostatës, trajtimi behet me terapi hormonale, radioterapi ose terapi sistemike (kimioterapi, target terapi, imunoterapi).
• Për disa paciente me kancer me rrezik të ulët, mbikëqyrja aktive pa trajtim është zgjedhja e duhur.
• Trajtimi udhëhiqet nga niveli i antigjenit specifik të prostatës (PSA), stadit dhe gradës tumorale, moshës së pacientit, sëmundjet bashkëshoqëruese dhe preferencat e pacientit.

Trajtimi mund të jetë:

• Mbikqyrje aktive
• Lokal (kirurgji ose radioterapi që synon shërimin)
• Sistemik (që synon zvogëlimin e tumorit)

Shumë pacientë, pavarësisht nga mosha, preferojnë trajtimin definitiv nëse kanceri është kërcënues për jetën dhe potencialisht i shërueshëm. Megjithatë, trajtimi është paliativ dhe jo definitiv nëse kanceri është përhapur jashtë prostatës, pasi shërimi nuk eshte me i mundur. Për pacientët që nuk kanë mundesi tju ofrohet trajtim definitiv (për shembull, për shkak të moshës ose sëmundjeve shoqëruese) rekomandohet trajtim paliativ nëse shfaqen simptoma.

Mbikqyrja aktive

Mbikëqyrja aktive është e përshtatshme për shumë pacientë asimptomatikë me kancer të lokalizuar të prostatës me rrezik të ulët, ose ndoshta edhe me rrezik të ndërmjetëm. Në këta pacientë, rreziku i vdekjes për shkaqe të tjera është më i madh se ai për shkak të kancerit të prostatës.

Kjo qasje kërkon ekzaminim periodik rektal (DRE), matjen e PSA dhe monitorimin e simptomave. Tek burrat e rinj të shëndetshëm me kancer me rrezik të ulët, mbikëqyrja aktive kërkon gjithashtu biopsi të përsëritura periodike. Intervali optimal midis biopsive nuk është vendosur, por shumica e ekspertëve pajtohen se duhet të jetë ≥ 1 vit, ndoshta më rrallë nëse biopsitë kanë qenë vazhdimisht negative.

Nëse kanceri përparon, kërkohet trajtim. Rreth 30% e pacientëve që i nënshtrohen mbikëqyrjes aktive përfundimisht kërkojnë terapi. Tek meshkujt e moshuar, mbikëqyrja aktive ofron të njëjtën mbijetesës të përgjithshme si prostatektomia; megjithatë, pacientët që kanë kryer operacione kanë një rrezik dukshëm më të ulët të metastazave të largëta dhe vdekshmërisë specifike të sëmundjes.

Terapia lokale

Ka për qëllim shërimin e kancerit të prostatës dhe kështu mund të quhet edhe terapi përfundimtare ose definitive.

Prostatektomia radikale

Prostatektomia radikale (heqja e prostatës me fshikëzat seminale dhe nyje limfatike rajonale) është ndoshta më e mira për pacientët < 75 vjeç me një tumor të kufizuar në prostatë. Prostatektomia është e përshtatshme për disa burra të moshuar, bazuar në jetëgjatësinë, sëmundjet shoqëruese dhe aftësinë për të toleruar operacionin dhe anestezinë.

Prostatektomia bëhet përmes një prerjeje në pjesën e poshtme të barkut. Kohët e fundit, është zhvilluar një qasje laparoskopike e ndihmuar nga roboti që minimizon humbjen e gjakut dhe qëndrimin në spital. Komplikimet përfshijnë mosmbajtjen e urinës (inkontinencen urinare) (në rreth 5 deri në 10% të rasteve), kontrakturën e qafës së fshikëzës ose ngushtimin e uretrës (në rreth 7 deri në 20% të rasteve), mosfunksionimin erektil (në rreth 30 deri në 100% – në varësi të moshës dhe funksionit aktual) dhe dëmtim rektal, (në 1 deri në 2% të rasteve). Prostatektomia radikale që kursen nervat zvogëlon gjasat për mosfunksionim erektil, por nuk mund të bëhet gjithmonë, në varësi të fazës dhe vendndodhjes së tumorit.

Krioterapia

Shkatërrimi i qelizave të kancerit të prostatës duke ngrirë me kriosondë, e ndjekur nga shkrirja është më pak e njohur. Efektet negative përfshijnë pengimin e daljes së fshikëzës, mosmbajtjen e urinës, mosfunksionimin erektil dhe dhimbjen ose dëmtimin e rektumit. Krioterapia nuk është zakonisht terapia e zgjedhur, por mund të përdoret nëse terapia me rrezatim është e pasuksesshme.

Radioterapia

Radioterapia është terapia me rrezatim, me një dozë rrezatimi zakonisht 70 Gy në 7 javë. Kjo teknikë është zëvendësuar nga terapia konformale rrezatuese 3-dimensionale dhe me pas nga radioterapia me intensitet të moduluar (IMRT), e cila jep në mënyrë të sigurt doza që i afrohen 80 Gy në prostatë. Të dhënat tregojnë se shkalla e kontrollit lokal është më e lartë, veçanërisht për pacientët me rrezik të lartë.

Disa rënie në funksionin erektil ndodhin në të paktën 40% të rasteve. Efekte të tjera të padëshiruara përfshijnë proktitin nga rrezatimi, cistiti, diarreja, lodhja dhe ndoshta strikturat (ngushtimet) e uretrës, veçanërisht në pacientët me një histori të mëparshme të rezeksionit transuretral të prostatës.

Format më të reja të terapisë me rrezatim të jashtëm si terapia me proton janë më të kushtueshme dhe përfitimet tek meshkujt me kancer të prostatës nuk janë përcaktuar qartë. Terapia me rreze të jashtme ka gjithashtu një rol nëse pas prostatektomisë radikale niveli i PSA fillon të rritet pas operacionit dhe nuk mund të gjendet asnjë metastazë (progres biokimik).

Studimet e fundit mbështesin gjithashtu përdorimin e rrezatimit në prostatë tek meshkujt me sëmundje metastatike me volum të ulët, që shpesh quhet sëmundje oligometastatike.

Brakiterapia

Përfshin implantimin e shenjuesve radioaktive në prostatë përmes perineumit. Këto shenjues lëshojnë një rrezatim gjatë një periudhe të kufizuar (zakonisht 3 deri në 6 muaj) dhe më pas janë inerte. Protokollet e kërkimit po shqyrtojnë nëse implantet me cilësi të lartë të përdorura si monoterapi ose implantet plus terapia me rreze të jashtme janë superiore për pacientët me rrezik të mesëm.

Brakiterapia gjithashtu ul funksionin erektil, megjithëse fillimi mund të vonohet dhe pacientët mund të jenë më të përgjegjshëm ndaj frenuesve të fosfodiesterazës së tipit 5 sesa pacientët, tufat neurovaskulare të të cilëve janë rezekuar ose lënduar gjatë operacionit. Frekuenca e urinimit, urgjenca dhe më rrallë, mbajtja e urinës janë të zakonshme, por zakonisht zvogëlohen me kalimin e kohës. Efekte të tjera negative përfshijnë rritjen e lëvizjeve të zorrëve, urgjenca rektale, gjakderdhja ose ulçera dhe fistulat prostatorektale.

HIFU

Ekografia e fokusuar me intensitet të lartë përdor energji intensive të ultrazërit të administruar transrektalisht për të ‘djegur’ indin e prostatës. Është përdorur për shumë vite në Evropë, Kanada dhe në SHBA. Roli i kësaj teknologjie në menaxhimin e kancerit të prostatës po evoluon. Aktualisht duket se është më i përshtatshëm për kancerin e prostatës qe rikthehet pas rrezatimit kurativ.

Kur kanceri i lokalizuar në prostatë është me rrezik të lartë, terapi të ndryshme mund të duhet të kombinohen (p.sh. për kancerin e prostatës me rrezik të lartë të trajtuar me rrezatim të jashtëm, shtimi i terapisë hormonale për periudha që variojnë nga 6 muaj deri në 2-3 vjet).

Terapitë sistemike

Nëse kanceri është përhapur përtej gjëndrës së prostatës trajtimi sistemik synon zvogëlimin ose kufizimin e shtrirjes së tumorit.

Pacientët me tumor të avancuar lokalisht ose metastaza mund të përfitojnë nga terapia e privimit të androgjenit (ADT) me anë të kastrimit, ose kirurgjikal me orkiektomi bilaterale ose medikamentoze me agonistët e hormonit çlirues të hormonit luteinizues (LHRH), si leuprolidi, goserelina, triptorelina, histrelin dhe buserelin, me ose pa terapi rrezatimi. Antagonistët e LHRH (p.sh., degarelix, relugolix) gjithashtu mund të ulin nivelin e testosteronit, zakonisht më shpejt se agonistët e LHRH. Agonistët e LHRH dhe antagonistët e LHRH zakonisht ulin testosteronin në serum pothuajse po aq sa orkiektomia bilaerale.

Terapitë e synuara ndaj receptorit androgjen (abirateron acetat me prednisone, enzalutamide ose apalutamide, daralutamide) ose kimioterapia (me docetaxel) mund të jepen në kombinim me ADT. Zgjedhja e terapisë përcaktohet nga vëllimi i sëmundjes metastatike dhe sëmundjeve shoqëruese të pacientit.

Të gjitha trajtimet e deprivimit të androgjenit shkaktojnë humbje të dëshirës seksuale dhe mosfunksionim erektil dhe mund të shkaktojnë afshe të nxehta. Agonistët e LHRH mund të shkaktojnë rritje të përkohshme të niveleve të PSA. Disa pacientë përfitojnë nga shtimi i antiandrogjenëve (p.sh., flutamidi, bikalutamidi, nilutamidi, ciproteroni acetat për bllokadën totale të androgjenit.

Bllokada e kombinuar e androgjenit zakonisht i referohet agonistëve LHRH plus antiandrogjenët, por përfitimet e saj duken minimalisht më të mira se ato të një agonisti LHRH (ose antagonisti LHRH ose orkiektomia) vetëm. Një qasje tjetër është bllokada e përhershme e androgjenit, e cila synon të vonojë shfaqjen e kancerit të prostatës të pavarur nga androgjeni dhe ndihmon në kufizimin e disa efekteve negative të privimit të androgjenit. Ablacioni total i androgjenit jepet derisa nivelet e PSA të reduktohen (zakonisht në nivele të pazbulueshme), pastaj ndërpritet. Trajtimi fillon përsëri kur nivelet e PSA rriten mbi një prag të caktuar, megjithëse pragu ideal ende nuk është përcaktuar.

Privimi i androgjenit mund të dëmtojë ndjeshëm cilësinë e jetës (p.sh., imazhi për veten, qëndrimi ndaj kancerit dhe trajtimit të tij, nivelet e energjisë) dhe të shkaktojë osteoporozë, anemi dhe humbje të masës muskulore me trajtim afatgjatë. Estrogjenët ekzogjenë përdoren rrallë sepse kanë rrezik për komplikime kardiovaskulare dhe tromboembolike.

Terapia hormonale është efektive në kancerin metastatik të prostatës për një kohë të kufizuar. Kanceri që përparon (i treguar nga një nivel në rritje i PSA) pavarësisht nga një nivel testosteroni në përputhje me kastrimin (< 50 ng/dL [1,74 nmol/L]) klasifikohet si kancer i prostatës rezistent ndaj kastracionit. Kanceri i prostatës rezistent ndaj kastracionit (CRPC) mund të klasifikohet më tej si kancer i prostatës M0 (jometastatik) ose M1 (metastatik). Një PSA në rritje pavarësisht testosteronit të ulët dhe mungesës së lezioneve në CT ose skanimin e kockave është kancer jometastatik i prostatës. Rreziku i metastazave është i lartë. Apalutamidi, darolutamidi dhe enzalutamidi janë tani në dispozicion dhe mund të ngadalësojnë përparimin nga M0 në M1 CRPC.

Trajtimet që zgjasin mbijetesën në CRPC metastatike (shumë të identifikuar që nga viti 2010) përfshijnë:

• Docetaxel
• Abiraterone (i cili bllokon sintezën e androgjenit në tumor, si dhe në gjëndrat mbiveshkore)
• Enzalutamide, darolutamide, apalutamide (i cili bllokon lidhjen e androgjenëve me receptorët e tyre)
• Cabazitaxel (një medikament kimioterapie-taksan, që mund të ketë aktivitet në tumoret që janë bërë rezistente ndaj docetaxelit)
• Radium-233 (i cili lëshon rrezatim alfa, i cili kohët e fundit u zbulua se zgjat mbijetesën si dhe parandalon komplikimet për shkak të metastazave të kockave te meshkujt me CRPC)
• Frenuesit PARP (olaparib, rucaparib) jane aktive në pacientët mCRPC me mutacione BRCA1/2.

Për të ndihmuar në trajtimin dhe parandalimin e komplikimeve për shkak të metastazave të kockave (p.sh., fraktura patologjike, dhimbje, komprim i palcës kurrizore), mund të përdoret një frenues osteoklasteve (p.sh. denosumab, acidi zoledronik). Terapia tradicionale me rrezatim perdoren ne kontekst paliativ per te trajtuar sintomat, dhimbjet e shaktuara nga metastazat individuale.