Somatostatina është një peptid ciklik i njohur mirë për efektet e tij rregullatore. Ai njihet gjithashtu si hormoni frenues i hormonit të rritjes. Somatostatina prodhohet në traktin gastrointestinal, pankreas, hipotalamus dhe sistemin nervor qendror. Ekzistojnë dy forma aktive të peptidit. Të dy izoformat kanë mbivendosje të konsiderueshme në aktivitet dhe ndryshojnë kryesisht në vendin e veprimit. Izoforma më e shkurtër (14 aminoacide) funksionon kryesisht në tru, ndërsa forma më e gjatë (28 aminoacide) vepron në traktin gastrointestinal. Gjysëm-jeta e tij është nga 1 deri në 3 minuta.

Ku prodhohet Somatostatina?

Somatostatina është më shumë e pranishme në ishujt e Langerhans në pankreas. Ajo prodhohet nga qelizat delta, të cilat përbëjnë rreth 5% të ishujve. Prodhimi i somatostatinës bëhet gjithashtu brenda traktit gastrointestinal në qelizat D. të cilat përmbajnë shumicën e somatostatinës që gjendet në të gjithë trupin: afërsisht 65%. Së fundi, somatostatina prodhohet nga neuronet në hipotalamus, i cili ishte vendndodhja e parë brenda trupit ku u identifikua somatostatina.

Cilat janë efektet e Somatostatinës?

Somatostatina ka efekte frenuese kryesisht neuroendokrine. Ai gjithashtu parandalon angiogjenezën dhe ka efekte anti-proliferative në qelizat e shëndetshme dhe kancerogjene në modelet njerëzore dhe shtazore. Somatostatina është e përfshirë në sistemet ekzokrine dhe endokrine. Në sistemin ekzokrin, somatostatina pengon sekretimin e lëngut biliar, sekrecionet e lëngjeve të zorrës së trashë, sekretimin e acidit gastrik, enzimat pankreatike, kolecistokininën dhe peptidin vazoaktiv të zorrëve (VIP). Në sistemin endokrin, ai frenon hormonin e rritjes, hormonin stimulues të tiroides (TSH), prolaktinën, gastrinën, insulinën, glukagonin dhe sekretinën.

Somatostatina sintetike

Për shkak të gjysmëjetës së shkurtër të somatostatinës endogjene, janë krijuar analoge sintetike që kanë një gjysmë jetë shumë më të gjatë dhe janë më të dobishëm në menaxhimin e sëmundjeve. Këto analogë përfshijnë lanreotid, oktreotid, seglitide dhe vapreotide.

Këta analogë të somatostatinës janë të dobishëm në menaxhimin e akromegalisë dhe sëmundjeve endokrine të shumta duke përfshirë: insulinomën, tumorin e faktorit çlirues të hormonit të rritjes (GRFoma), glukagonoma, feokromocitoma, tumoret karcinoide, adenoma të hipofizës, VIPoma dhe gastrinoma. Brenda këtij spektri të sëmundjes, analogët sintetikë të somatostatinës përdoren për të ulur mbiprodhimin e hormoneve specifike. Në fund të fundit, reseksioni kirurgjikal i këtyre tumoreve është zgjidhja, por në metastazat e avancuara ose kandidatët jokirurgjikal, trajtimi mjekësor me somatostatin është trajtimi i preferuar. Po ashtu Somatostatina përdoret në menaxhimin e retinopatisë diabetike me anë të rolit të saj anti proliferativ.

Autor

Dr Adela Haxhiraj