Si trajtohet kanceri i vezikës urinare?

Njerëz të ndryshëm me kancer të vezikës kanë nevoja të ndryshme dhe skemat e trajtimit jane te personalizuara.

Trajtimet që mjeku rekomandon zgjidhen në bazë të karakteristikave biologjike të tumorit, stadit të sëmundjes dhe shëndetit tuaj të përgjithshëm. Skema e trajtimit është mirë të vendoset nga një ekip multidisiplinar kur është e mundur.

Merrni kohë për të mësuar për të gjitha opsionet tuaja të trajtimit dhe sigurohuni që të bëni pyetje rreth gjërave që janë të paqarta.

Është e drejta juaj të PYESNI për gjithçka të paqartë. Është trupi JUAJ, është shëndeti JUAJ.

Gjithashtu, flisni për qëllimet e çdo trajtimi me mjekun tuaj dhe çfarë mund të prisni gjatë marrjes së trajtimit. Këto lloj bisedash quhen “vendimmarrja e përbashkët”. Vendimmarrja e përbashkët është kur ju dhe mjekët tuaj punoni së bashku për të zgjedhur trajtime që përshtaten me qëllimet e kujdesit tuaj. Vendimmarrja e përbashkët është veçanërisht e rëndësishme për kancerin e vezikës, sepse ka mundësi të ndryshme trajtimi. Mësoni më shumë rreth marrjes së vendimeve për trajtimin.

Llojet më të zakonshme të trajtimeve të përdorura për kancerin e fshikëzës urinare janë përshkruar më poshtë. Plani juaj i kujdesit përfshin gjithashtu trajtimin për simptomat dhe efektet anësore, një pjesë e rëndësishme e kujdesit ndaj kancerit.

Opsionet e trajtimit për kancerin e vezikës urinare:

• Kirurgjia
• Kimioterapia
• Imunoterapia
• Terapia target
• Terapia gjenike
• Radioterapia

Kirurgjia

Kirurgjia është heqja e tumorit dhe disa indeve të shëndetshme përreth. Ekzistojnë lloje të ndryshme të operacioneve për kancerin e vezikës. Ekipi juaj i kujdesit shëndetësor do të rekomandojë një operacion specifik bazuar në fazën e sëmundjes.

Rezeksioni transuretral i tumorit të fshikëzës (TURBT)

Kjo procedurë përdoret për diagnostikim, stadifikim dhe trajtim. Gjatë TURBT, kirurgu fut një cistoskop përmes uretrës në fshikëz. Pas depërtimit në fshikëz, hiqet tumori me anë të rezeksionit ose me anë të lazerit. Procedura kryhet me anestezi.

Për personat me kancer tumor jo- muskulo-invaziv, TURBT mund të jetë në gjendje të eliminojë kancerin. Megjithatë, mjeku mund të rekomandojë trajtime shtesë pas TURBT për të ulur rrezikun e rikthimit të kancerit, të tilla si kimioterapia intravesikale ose imunoterapia (shih më poshtë).

Për personat me kancer muskulo-infiltrativ të vezikës, zakonisht rekomandohen trajtime shtesë që përfshijnë kirurgji për heqjen e fshikëzës ose më rrallë, terapi me rrezatim. Kimioterapia përdoret zakonisht në kancerin muskulo-invaziv te vezikës.

Cistektomia radikale dhe diseksioni i nyjeve limfatike

Cistektomia radikale është heqja e të gjithë fshikëzës dhe ndoshta indeve dhe organeve të afërta.

Këto organe mund të përfshijnë prostatën dhe një pjesë të uretrës ose mitrës, tubat fallopiane, vezoret dhe një pjesë të vaginës. Për të gjithë pacientët hiqen nyjet limfatike në pelvis. Ky quhet diseksion i nyjeve limfatike të legenit. Një diseksion i zgjeruar i nyjeve limfatike të legenit është mënyra më e saktë për të gjetur kancerin që është përhapur në nyjet limfatike.

Në situata të rralla, shumë specifike, mund të jetë e përshtatshme të hiqet vetëm një pjesë e fshikëzës, e cila quhet cistektomia e pjesshme. Megjithatë, ky operacion nuk është standardi i kujdesit për njerëzit me sëmundje invazive të muskujve. Gjatë një cistektomie laparoskopike ose robotike, kirurgu bën disa prerje të vogla ose një prerje, në vend të 1 prerjeje më të madhe të përdorur për kirurgjinë tradicionale të hapur. Më pas kirurgu përdor pajisje teleskopike me ose pa ndihmë robotike për të hequr fshikëzën. Ky lloj operacioni kërkon një kirurg me shumë përvojë në këtë lloj operacioni.

Diversioni i urinës.

Nëse hiqet e gjithë fshikëza, mjeku do të krijojë një mënyrë të re për të nxjerrë urinën jashtë trupit.

Një mënyrë për ta bërë këtë është përdorimi i një seksioni të zorrës së hollë ose zorrës së trashë për të devijuar urinën në një stoma (një hapje) në pjesën e jashtme të trupit. Pacienti më pas duhet të mbajë një qese të ngjitur në stoma për të mbledhur dhe drenuar urinën.

Kirurgët ndonjëherë mund të përdorin një pjesë të zorrës së hollë ose të trashë për të bërë një rezervuar urinar, i cili është një qese ruajtëse që ndodhet brenda trupit. Me këto procedura, pacienti nuk ka nevojë për një qese urinare te jashtme.

Për disa pacientë, kirurgu është në gjendje të lidhë qesen me uretrën, duke krijuar atë që quhet neofshikëz ortotopike, kështu që pacienti mund të kalojë urinën jashtë trupit. Megjithatë, pacientit mund t’i duhet të fusë një tub të hollë të quajtur kateter nëse neofshikëza nuk është zbrazur plotësisht nga urina.

Gjithashtu, pacientët me një neofshikëz nuk do të kenë më dëshirë për të urinuar dhe do të duhet të mësojnë të urinojnë në një orar të përcaktuar. Për pacientët e tjerë, një qese e brendshme (brenda barkut) e bërë nga zorra e hollë dhe/ose e trashë krijohet dhe lidhet me lëkurën e barkut ose kërthizës përmes një stome të vogël (një shembull është një “Indiana Pouch”). Me këtë qasje, pacientët nuk kanë nevojë të mbajnë një qese. Pacientët e kullojnë qesen e brendshme disa herë në ditë duke futur një kateter përmes stomës së vogël dhe duke e hequr menjëherë kateterin.

Efektet anësore të operacionit të kancerit të fshikëzës

Të jetosh pa fshikëz mund të ndikojë në cilësinë e jetës së një personi. Gjetja e mënyrave për të mbajtur të gjithë ose një pjesë të fshikëzës është një qëllim i rëndësishëm trajtimi. Për disa njerëz me kancer të fshikëzës invazive të muskujve, planet e trajtimit që përfshijnë kimioterapinë dhe terapinë me rrezatim pas TURBT mund të përdoren si një alternativë për heqjen e fshikëzës.

Efektet anësore të operacionit të kancerit të fshikëzës varen nga lloji i procedurës. Hulumtimet kanë treguar se të kesh një kirurg me ekspertizë në kancerin e fshikëzës mund të përmirësojë mbijetesën në pacientët me kancer të fshikëzës. Pacientët duhet të flasin me mjekun e tyre në detaje për të kuptuar saktësisht se cilat efekte anësore mund të ndodhin, duke përfshirë efektet anësore urinare dhe seksuale, dhe si mund të menaxhohen ato. Në përgjithësi, efektet anësore mund të përfshijnë:

• Koha e zgjatur e shërimit,
• Infeksioni, tromboza, hemorragjite,
• Dëmtim të organeve të afërta
• Infeksionet ose rrjedhjet e urinës pas cistektomisë ose devijimit të urinës.
• Nëse është krijuar një neofshikëz, një pacient ndonjëherë mund të mos jetë në gjendje të urinojë ose të zbrazë plotësisht fshikëzën.
• Pamundësia për ereksion, e quajtur mosfunksionim erektil, pas cistektomisë. Ndonjëherë, mund të kryhet një cistektomi që kursen sistemin nervor. Kur kjo të bëhet me sukses, një ereksion normal mund të jetë i mundur.
• Dëmtimi i nervave në pelvis dhe humbja e ndjenjës seksuale dhe orgazmës
• Rreziqet për shkak të anestezisë ose problemeve të tjera mjekësore bashkëekzistuese
• Humbje e qëndrueshmërisë ose e forcës fizike për disa kohë
• Ndryshim në ekuilibrin acido-bazik në trup dhe nivele të ulëta të vitaminës B12

Para operacionit, bisedoni me ekipin tuaj të kujdesit shëndetësor për efektet anësore të mundshme nga operacioni specifik që do të keni.

Terapite medikamentoze

Plani i trajtimit mund të përfshijë medikamente për të eliminuar qelizat e kancerit. Mjekimi mund të jepet përmes qarkullimit të gjakut për të arritur qelizat kancerogjene në të gjithë trupin. Kur një ilaç jepet në këtë mënyrë, quhet terapi sistemike.

Mjekimi mund të jepet edhe në nivel lokal, që është kur mjekimi aplikohet drejtpërdrejtë në kancer ose në një pjesë të vetme të trupit. Ky trajtim përgjithësisht përshkruhet nga një onkolog mjekësor, një mjek i specializuar në trajtimin e kancerit me ilaçe.

Medikamentet shpesh jepen në rrugë intravenoze ose merren nga goja me anë të pilulave ose kapsulave.

Nëse ju jepen medikamente nga goja, sigurohuni që të pyesni mjekun tuaj se si t’i ruani dhe t’i trajtoni ato në mënyrë të sigurt.

Llojet e medikamenteve të përdorura për kancerin e fshikëzës përfshijnë:

• Kimioterapia
• Imunoterapia
• Terapia target
• Terapia gjenetike

Një person mund të marrë një lloj mjekimi në të njëjtën kohë ose një kombinim të medikamenteve të dhëna në të njëjtën kohë. Ato gjithashtu mund të jepen si pjesë e një plani trajtimi që përfshin kirurgji dhe/ose terapi me rrezatim.

Është gjithashtu e rëndësishme të njoftoni mjekun tuaj nëse jeni duke marrë ndonjë medikament ose suplement tjetër me recetë ose pa recetë. Bimët, suplementet dhe barnat e tjera mund të ndërveprojnë me medikamentet e kancerit, duke shkaktuar efekte anësore të padëshiruara ose ulje të efektivitetit.

Kimioterapia

Kimioterapia është përdorimi i barnave për të eliminuar qelizat e kancerit, zakonisht duke i frenuar qelizat e kancerit të mos rriten, ndahen dhe prodhojnë më shumë qeliza.

Trajtimi me kimioterapi përbëhet nga një numër specifik ciklesh të dhëna për një periudhë të caktuar kohe. Një pacient mund të marrë një medikament në të njëjtën kohë ose një kombinim të barnave të ndryshme që jepen në të njëjtën ditë.

Ekzistojnë dy lloje të kimioterapisë që mund të përdoren për të trajtuar kancerin e fshikëzës. Lloji që do të rekomandohet në rastin tuaj varet nga stadi i kancerit.

Kimioterapia intravesikale.

Kimioterapia intravesike, ose lokale, zakonisht jepet nga një urolog. Gjatë kësaj terapie, barnat shpërndahen në fshikëz përmes një kateteri që është futur përmes uretrës. Trajtimi lokal shkatërron vetëm qelizat sipërfaqësore të tumorit që vijnë në kontakt me solucionin e kimioterapisë. Mitomycin-C, gemcitabina, docetaxel dhe valrubicin janë barnat që përdoren më shpesh për kimioterapinë intravesikale.

Kimioterapia sistemike.

Regjimet më të zakonshme për kimioterapinë sistemike ose të gjithë trupit për trajtimin e kancerit të fshikëzës përfshijnë:

• Cisplatin dhe gemcitabine
• Carboplatin dhe gemcitabinë
• MVAC, i cili kombinon 4 barna: metotreksat, vinblastine, doxorubicin dhe cisplatin
• Doze dens (DD)-MVAC me mbështetje të faktorit të rritjes (G-CSF): Ky është i njëjti regjim si MVAC, por ka më pak kohë midis trajtimeve dhe ka zëvendësuar kryesisht MVAC
• Docetaxel ose paclitaxel
• Pemetrexed

Studimet shkencore mbështesin fuqimisht përdorimin e kimioterapisë me bazë cisplatinën përpara operacionit radikal për kancerin e fshikëzës invazive të muskujve. Kjo quhet kimioterapi neoadjuvante. Nëse kimioterapia me bazë platini tkurr, ngadalëson ose stabilizon kancerin urotelial të avancuar ose metastatik, imunoterapia me avelumab (Bavencio, shih “Imunoterapia” më poshtë) mund të përdoret për të parandaluar ose vonuar rikthimin e kancerit dhe për të ndihmuar njerëzit të jetojnë më gjatë. Ky quhet trajtim mbajtjes .

Efektet anësore të kimioterapisë varen nga llojet e medikamentit dhe doza e përdorur, por ato mund të përfshijnë lodhjen, rrezikun e infeksionit, trombozat dhe hemorragjitë, humbjen e oreksit, ndryshimet e shijes, nauze dhe të vjella, humbje të flokëve dhe diarre, ndër të tjera.

Këto efekte anësore zakonisht largohen pas përfundimit të trajtimit.

Skemat e kemioterpaisë dhe preparatet e përmendura më lart janë përgjithësisht të disponueshme në sistemin publik shëndetësor në Shqipëri dhe të rimbursueshme.

Immunoterapia

Imunoterapia përdor mbrojtjen natyrale të trupit për të luftuar kancerin duke përmirësuar aftësinë e sistemit tuaj imunitar për të sulmuar qelizat e kancerit. Mund të jepet lokalisht ose në të gjithë trupin.

Imunoterapia lokale Bacillus Calmette-Guerin (BCG).

Ilaçi standard i imunoterapisë për kancerin e fshikëzës është një mykobakter i dobësuar i quajtur BCG, i cili është i ngjashëm me bakteret që shkaktojnë tuberkulozin. BCG vendoset direkt në fshikëz përmes një kateteri. Kjo quhet terapi intravesikale. BCG ngjitet në murin e brendshëm të fshikëzës dhe stimulon sistemin imunitar për të shkatërruar qelizat e tumorit. BCG mund të shkaktojë simptoma të ngjashme me gripin, ethe, të dridhura, lodhje, ndjesi djegieje në fshikëz dhe gjakderdhje nga fshikëza, ndër të tjera.

Interferoni (Roferon-A, Intron A, Alferon).

Interferoni është një lloj tjetër imunoterapie që rrallë mund të jepet si terapi intravesike. Ndonjëherë kombinohet me BCG nëse përdorimi i vetëm BCG nuk ndihmon në trajtimin e kancerit. Trajtimi me interferon është jashtëzakonisht i rrallë në ditët e sotme.

Imunoterapia sistemike

Frenuesit e pikave të kontrollit imunitar (immune checkpoint inhibitors).

Një fushë aktive e hulumtimit të imunoterapisë është duke shikuar barnat që bllokojnë PD-1 dhe PD-L1. PD-1 gjendet në sipërfaqen e qelizave T, të cilat janë një lloj i qelizave të bardha të gjakut që ndihmojnë drejtpërdrejt sistemin imunitar të trupit të luftojë sëmundjet. Për shkak se PD-1 e frenon sistemin imunitar per te shkatërruar qelizat kancerogjene, ndalimi i funksionimit të PD-1 i lejon sistemit imunitar të eliminojë më mirë kancerin.

• Avelumab (Bavencio)

Nëse kimioterapia ka ngadalësuar ose tkurrur kancerin e avancuar urotelial, frenuesi PD-L1 (avelumab) mund të jepet pas kimioterapisë, pavarësisht nëse tumori shpreh PD-L1, pasi është treguar se zgjat jetën dhe ul rrezikun e përkeqësimit të kancerit. Ky lloj trajtimi quhet terapia e mbajtjes .

Avelumab mund të përdoret gjithashtu për të trajtuar karcinomën uroteliale të avancuar ose metastatike që nuk është ndalur nga kimioterapia me platin.

• Nivolumab (Opdivo).

Nivolumab është një frenues PD-1 që mund të përdoret për të trajtuar karcinomën uroteliale të avancuar ose metastatike që nuk është frenuar nga kimioterapia me platin. Mund të jepet gjithashtu pas heqjes së plotë kirurgjikale të kancerit, e quajtur terapi ndihmëse, për të ulur mundësinë e rikthimit të tij te njerëzit që janë në rrezik të lartë të përsëritjes bazuar në fazën e kancerit.

• Pembrolizumab (Keytruda).

Pembrolizumab është një frenues PD-1 që mund të përdoret për të trajtuar kancerin e fshikëzës në këto situata:

1. Karcinoma uroteliale e avancuar ose metastatike që nuk është frenuar nga kimioterapia me platin. Është e vetmja imunoterapi që është treguar se ndihmon njerëzit në këtë situatë të jetojnë më gjatë (krahasuar me kimioterapinë me taksan ose vinflunin).
2. Kanceri i fshikëzës jo-invazive muskulore (Tis) që nuk është ndalur nga trajtimi BCG tek njerëzit që nuk mund të marrin ose zgjedhin të mos bëjnë cistektomi radikale.

Llojet e ndryshme të imunoterapisë mund të shkaktojnë efekte të ndryshme anësore. Efektet anësore të zakonshme përfshijnë lodhjen, reaksionet e lëkurës (si kruajtje dhe skuqje), simptoma të ngjashme me gripin, ndryshime të funksionit të gjëndrës tiroide, ndryshime hormonale dhe/ose peshë, diarre dhe inflamacion të mushkërive, mëlçisë dhe zorrëve, ndër të tjera.

Çdo organ i trupit mund të jetë objektiv i një sistemi imunitar tepër aktiv, kështu që bisedoni me mjekun tuaj për efektet anësore të mundshme për imunoterapinë e rekomanduar për ju, në mënyrë që të dini se cilat ndryshime duhet të kërkoni dhe t’i raportoni ato herët tek ekipi i kujdesit shëndetësor.

Aktualisht, imunoterapia për trajtimin e kancerit të vezikës urinare nuk është e disponueshme në sistemin shëndetësor publik por mund të aplikohet në sistemin shëndetësor privat.

Terapia Target

Terapia target është një trajtim që synon targeton gjenet specifike të kancerit, proteinat ose mjedisin e indeve që kontribuon në rritjen dhe mbijetesën e kancerit.

Ky lloj trajtimi bllokon rritjen dhe përhapjen e qelizave të kancerit dhe përpiqet të kufizojë dëmtimin e qelizave të shëndetshme. Për të gjetur trajtimin më efektiv, mjeku juaj mund të kryejë teste gjenetike për të identifikuar gjenet, proteinat dhe faktorët e tjerë në tumorin tuaj. Kjo i ndihmon mjekët të përshtasin më mirë për çdo pacient trajtimin standard më efektiv. Përveç kësaj, studimet kërkimore vazhdojnë të zbulojnë më shumë rreth target molekularë specifikë dhe trajtimeve të reja .

• Erdafitinib (Balversa).

Erdafitinib është një medikament i dhënë nga goja që është miratuar për të trajtuar njerëzit me karcinomë uroteliale të avancuar lokalisht ose metastatike me ndryshime gjenetike të veçanta ne gjenet FGFR3 ose FGFR2 që ka vazhduar të rritet ose përhapet gjatë ose pas kimioterapisë me platin.

Ekziston një test specifik për të zbuluar se kush mund të përfitojë nga trajtimi me erdafitinib.

Efektet anësore të zakonshme të erdafitinib mund të përfshijnë rritjen e nivelit të fosfatit, lezione në gojë, lodhje, nauze, diarre,

Terapia Gjenike

Terapia gjenetike është një trajtim që ndryshon kodin gjenetik të qelizave për t’i bërë ato të bëjnë diçka të re ose për të përmirësuar funksione të caktuara. Mund të përdoret për të trajnuar sistemin imunitar të trupit për të gjetur dhe shkatërruar qelizat e kancerit ose për të mbrojtur qelizat nga efektet anësore të trajtimit të kancerit. Terapia gjenetike mund t’u ofrohet njerëzve me kancer të fshikëzës jo-invazive me rrezik të lartë, duke përfshirë karcinomën in situ, që nuk i është përgjigjur trajtimit BCG.

Nadofaragene firadenovec (Adstiladrin) është terapi gjenetike që përdor një virus që nuk është në gjendje të riprodhohet.

Terapia jepet me kateter urinar në fshikëz. Virusi përfshin një gjen të quajtur IFN alpha2b. Kur virusi hyn në qelizat e murit te brendeshem te fshikëzës, ai liron gjenin dhe gjeni bëhet pjesë e përbërjes gjenetike të qelizave të fshikëzës. Ky gjen i ri i mëson qelizat të prodhojnë proteinën e interferonit alfa2b dhe kjo proteinë ndihmon në shkatërrimin e qelizave kancerogjene.

Efektet anësore më të zakonshme të nadofaragene firadenovec përfshijnë shkarkimin e fshikëzës, lodhjen, spazmat e fshikëzës, rritjen e dëshirës për të urinuar, gjak në urinë, të dridhura, ethe dhe dhimbje gjatë urinimit.

Radioterapia

Terapia me rrezatim është përdorimi i rrezeve X me energji të lartë ose grimcave të tjera për të shkatërruar qelizat e kancerit. Një mjek i specializuar në dhënien e terapisë me rrezatim për trajtimin e kancerit quhet radioterapeut.

Lloji më i zakonshëm i trajtimit me rrezatim quhet terapi me rreze të jashtme, e cila është terapi me rrezatim që jepet nga një makinë jashtë trupit.

Një regjim ose orar i terapisë me rrezatim zakonisht përbëhet nga një numër specifik seancash të dhëna për një periudhë të caktuar kohe. Terapia me rrezatim zakonisht nuk përdoret në vetvete si një trajtim parësor për kancerin e fshikëzës, por zakonisht jepet në kombinim me kimioterapinë sistemike. Terapia e kombinuar e rrezatimit dhe kimioterapia mund të përdoret për të trajtuar kancerin që ndodhet vetëm në fshikëz, për të eliminuar çdo qelizë kanceroze që mund të mbetet pas TURBT.

Për të lehtësuar simptomat e shkaktuara nga një tumor, të tilla si dhimbje, gjakderdhje ose bllokim (i quajtur “trajtim paliativ”, shih seksionin më poshtë).

Efektet anësore nga terapia me rrezatim mund të përfshijnë lodhje, reaksione të lehta të lëkurës dhe lëvizje të lirshme të zorrëve. Për kancerin e fshikëzës, efektet anësore ndodhin më së shpeshti në zonën e legenit ose të barkut dhe mund të përfshijnë irritim të fshikëzës, me nevojën për të urinuar shpesh gjatë periudhës së trajtimit dhe gjakderdhje nga fshikëza ose rektumi; efekte të tjera anësore mund të ndodhin më rrallë.

Shumica e efekteve anësore priren të largohen relativisht shpejt pas përfundimit të trajtimit. Radioterapia ofrohet në shërbim publik dhe privat në Shqipëri